satranç öğren
Satranç, iki oyuncu arasında oynanan bir zeka oyunudur. Bu oyun satranç tahtası denilen 8 x 8 'lik kare bir alan üzerinde satranç taşları ile oynanır. Toplam 64 karenin yarısı siyah, yarısı beyaz renklerden oluşur. Taraflar beyaz ve siyah renkli taşları alırlar, her oyuncunun bir seferde bir hamle yapmasıyla oyun gelişir. Oyunun başında beyaz ve siyahların 16 taşı bulunur. Bunlar bir Şah, bir vezir, iki kale, iki fil, iki at ve sekiz piyondan oluşur. Oyunun amacı karşı tarafın şahını mat etmektir.
Satranç 6. yüzyılda Hindular tarafından oynanmaya başlanmış, oradan dünyaya yayılmıştır.
Konu başlıkları[gizle] |
Amacı
Oyunun amacı rakip şahı mat etmektir. Bunun anlamı rakip şahın bulunduğu karenin tehdit altında bulunması ve tehdit altında olmayan bir kareye kaçış ya da tehdidi engelleyecek başka bir hamlesinin olmamasıdır. Eğer bir oyuncunun şahının bulunduğu kare tehdit altında olmadığı halde bu oyuncunun legal hamlesi kalan tek taşı şahı ise ve de şahının tehdit altında olmayan bir kareye yapabileceği bir hamlesi yoksa oyun pat olur, yani berabere biter. Ayrıca oyun herhangi bir anda oyunculardan birinin yenilgiyi kabul etmesi veya bir oyuncunun beraberlik teklif etmesi ve diğerinin de bunu kabul etmesiyle de sona erebilir. Oyun sırasında taşları avantajlı yerlere yerleştirerek rakibin hareketini kısıtlamak ve rakibin taşlarını almak yoluyla gücünü azaltmak esastır. Her taş, kurallara göre ulaşabileceği bir karedeki rakip taşın bulunduğu kareye yerleşerek, yerinden ettiği taşı oyun dışı bırakma gücüne sahiptir, buna taş almak denir. Alınan taş oyuna bir daha geri dönemez ancak bulunduğu hattın son karesine varan bir piyon, oyun haricinde bulunsun bulunmasın, arzu edilen başka bir taşla değiştirilebilir.
Taşların Hareketi
| Satranç Taşları | ||
|---|---|---|
 |
Şah |  |
 |
Vezir |  |
 |
Kale |  |
 |
Fil |  |
 |
At |  |
 |
Piyon |  |
| Önünde bir engel bulunmadıkça çapraz şekilde hareket eder. Fillerin biri daima beyaz, diğeri daima siyah karelerde hareket eder. | |
 |
Herhangi bir yönde 2 kare ve buna dik yönlerden birinde bir kare veya herhangibir yonde bir kare ve buna dik yonde iki kare ilerler. 1-2-1 veya 1-1-2 seklinde formulize edilebilir. İlerlerken geçtiği karelerin dolu olmasından etkilenmez. Hareketini bitirdiği karede rakip taş varsa bu taşı alır. (L şeklinde ilerler.) |
 |
Piyonlar önlerinde taş bulunmadıkça, ileriye doğru ve düz olarak ilerlerler. Piyonlar açılışta (ilk hamlelerinde) isterlerse iki kare ilerleyebilirler. Piyonlar ileriye doğru tek kare çapraz olarak diğer taşları alabilirler. Sekizinci sıraya ulaşan piyonlar oyuncunun istediği herhangi bir taşa (Şah hariç) terfi ederler. Bu taş genellikle en güçlü taş olan Vezir olur. |
- Rok Yapmak
- Şah ve Kaleyle yapılan 2 hamlenin oluşumundan oluşan tek bir harekettir. Oyunda en fazla bir defa yapılabilir. Arada başka hiçbir taş yoksa ve şah ile kale hiç oynamamışlarsa ve şah tehdit altında değilse, Rok yapmak için Şah Kaleye doğru iki hamle atar. Aynı hamlenin devamı olarak, Kale Şahın üzerinden atlar ve yanına yerleştirilir. Şahın geçeceği karelerin de tehdit altında olmaması gerekir. Şahla, vezir tarafındaki kaleyle yapılan roka, uzun rok, şahla şah tarafındaki kalenin yaptığı roka ise kısa rok denir.
Satrançta Cebirle Gösterim
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Oyuna başlarken taşların dizilimi | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Satrançta taşların konumlarını ve hamleleri göstermek için genellikle cebirle gösterim kullanılmaktadır. Satranç tahtasında düşey sütunlarda birer harf (a, b, c, d, e, f, g, h) ve yatay sütunlara birer sayı (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ) ile gösterilir. Böylece her kare bir harf ve bir de sayı ile belirlenmiş olur. Örneğin, tahtanın sol alt köşesindeki kare a1 ile, sağ üst köşesindeki kare ise h8 olarak adlandırılır.
Cebirle gösterim yöneteminde taşlar ve hamleler aşağıdaki biçimde gösterilir:
- Taşlar
- Hamleler
- Yorumlar
- ! : Kuvvetli Hamle
- !! : Çok kuvvetli Hamle
- ? : Hatalı Hamle
- ?? : Büyük Hata
- ?! : Şüpheli Hamle
- !? : İlginç Hamle
- □ : Zorunlu Hamle
İstisnalar
- Piyonun Yan Yeme Kuralı
- Beşinci sıraya ulaşmış bir piyon, yan sütunlardaki rakip piyon kendi ikinci sırasından dördüncü sırasına giderse hemen sonraki hamlede onu dördüncü değil üçüncü sıraya gitmiş varsayarak alabilir. Buna geçerken alma (pièce en passant) denir.